دوران سالمندی به افراد بالای 60 سال اطلاق می شود، اما تغییرات در سالمندی خیلی قبل از 60 سالگی شروع می شود. در مورد تغذیه در این دوران از زندگی به دلیل تغییر در نیازهای تغذیه ای بدن اهمیت زیادی دارد. نیاز سالمندان به مواد مغذی تحت تأثیر داروها، بیماری ها و پدیده های بیولوژیکی در افراد میانسال و سالمند است، افراد مختلف نیازهای متفاوتی دارند. مهم ترین توصیه تغذیه ای برای این گروه سنی، تهیه وعده های غذایی ساده و کوچک برای رفع تمام نیازهای تغذیه ای افراد است.

مواد غذایی وجود دارد که سالمندان می توانند از آن استفاده کنند. این افراد به دلیل کهولت سن، فرسودگی و ساییدگی اندام ها و بدن، حساسیت های خاصی به غذا دارند و نمی توانند مانند 20 سال پیش تغذیه کنند. رژیم غذایی این افراد باید شامل انواع غذاهای سالم پخته شده مناسب برای رفع نیازهای اولیه بدن باشد که در این سنین بیشتر نمایان می شود.

عوامل موثر بر مشکلات تغذیه ای در سالمندان چیست؟

مشکلات جسمی زیادی با افزایش سن ایجاد می شود که بسیاری از آنها به نوع تغذیه و میزان فعالیت فرد در دوران نوجوانی و جوانی بستگی دارد. اما در سنین بالا ممکن است مشکلاتی ایجاد شود که تغذیه و اشتهای فرد را تحت تأثیر قرار دهد؛ مانند:

• عوامل فیزیکی: کاهش کل انرژی مورد نیاز، بیماری مزمن، بی اشتهایی، تغییر طعم، پوسیدگی دندان، کم تحرکی، ناتوانی جسمی، مشکلات گوارشی، تداخل دارویی با غذا و سایر داروها.
• مشکلات روانی: افسردگی، تنهایی، از دست دادن همسر
• مشکلات اقتصادی: درآمد کم، کمبود امکانات برای تهیه و طبخ غذای مناسب و زندگی در خانه سالمندان.

تغذیه و تقویت سلامت عمومی سالمندان

گروه غلات
این گروه شامل انواع نان به ویژه نان سبوس دار، برنج، ماکارونی، سیب زمینی و سایر غلات می باشد. برنامه های تغذیه ای برای افراد مسن باید شامل 6 تا 9 واحد از این غذاها در روز بسته به نیاز انرژی و فعالیت بدنی باشد.

گروه میوه و سبزی
این گروه شامل انواع میوه ها و سبزیجات است که ویتامین های A و C، برخی ویتامین های گروه B، آهن و فیبر زیادی را تامین می کند. سالمندان باید روزانه حداقل دو واحد میوه و سه واحد سبزیجات مصرف کنند.

گروه لبنیات
از جمله محصولات لبنی می توان به شیر، ماست، پنیر، کشک، دوغ و بستنی اشاره کرد. این نوع غذا مقداری پروتئین، کلسیم، فسفر و برخی مواد مغذی دیگر را فراهم می کند. گنجاندن 2 تا 3 واحد از این غذاها در برنامه غذایی سالمندان توصیه می شود. هر واحد از این گروه معادل یک فنجان شیر یا ماست، یک و نیم فنجان بستنی کم چرب و 30 تا 45 گرم پنیر است.

گروه پروتئینی
با افزایش سن، توده عضلانی کاهش می یابد و همچنین ذخایر پروتئینی بدن کاهش می یابد. اما در سنین بالا به دلیل بیماری و عفونت نیاز به پروتئین افزایش می یابد. توصیه می شود 40 تا 60 درصد پروتئین دریافتی روزانه سالمندان باید پروتئین با کیفیت بالا باشد. انواع ماهی، مرغ، گوشت قرمز، تخم مرغ، انواع لوبیا و آجیل باید ارائه شود.

ویتامین ها
ویتامین ها ویتامین D یکی از ویتامین های ضروری در تغذیه سالمندان است. علیرغم تغییرات استخوانی و عدم فعالیت، افراد مسن کمتر در معرض نور خورشید قرار می گیرند که این امر خطر ابتلا به پوکی استخوان را در افراد مسن افزایش می دهد. یکی دیگر از ویتامین هایی که افراد مسن به آن نیاز دارند ویتامین B12 است و کمبود این ویتامین در رژیم غذایی افراد مسن می تواند منجر به مشکلات گوارشی شود. ویتامین B12 در شیر، پنیر و تخم مرغ وجود دارد.

مایعات
یکی از مشکلات دوران سالمندی کاهش مصرف مایعات بدن و افزایش تشنگی است که خطر ابتلا به عفونت های ادراری، عفونت های تنفسی، زخم بستر و یبوست را افزایش می دهد. بنابراین لازم است سالمندان 6 تا 8 لیوان آب در برنامه غذایی خود داشته باشند. نوشیدن آب آلو یا آب برگه نیز می تواند باعث هضم بهتر و دفع راحت تر شود. به دلیل تغییرات در مرکز حساسیت به تشنگی مغز، افراد مسن از نوشیدن آب اجتناب می کنند و به مقدار زیادی آب نیاز دارند.

اهمیت آب در تغذیه سالمندان

محققان می گویند نوشیدن هشت لیوان آب در روز و فعالیت بدنی برای سلامتی مهم است.

با افزایش سن، توانایی بدن ما برای ذخیره آب کاهش می یابد، بنابراین افراد مسن اغلب احساس تشنگی نمی کنند. با این حال بدن آنها همچنان به آب نیاز دارد.

کم آبی بدن می تواند عوارض جانبی مانند خواب آلودگی و گیجی ایجاد کند، بنابراین هیدراته ماندن بسیار مهم است. اگر رژیم غذایی پرفیبر توصیه شده را دنبال می کنید، باید مقدار زیادی آب بنوشید زیرا این فیبر مقدار زیادی آب را جذب می کند.

به جای اینکه آن را در یک ظرف بزرگ نگهداری کنید، می توانید آب را در بطری های کوچک بریزید و در طول روز بنوشید.

مطمئن ترین راه برای بررسی کم آبی بدن، نگاه کردن به ادرار است. اگر رنگ روشن و شفاف باشد یعنی بدن شما کم آب شده است و اگر رنگ آن زرد تیره یا روشن و کدر باشد یعنی بدن شما کم آب شده است.

برای سالمندان مبتلا به بیماری کلیوی یا کبدی یک استثنا وجود دارد. لطفاً با ارائه دهنده خدمات بهداشتی خود در مورد مقدار مناسب آب مشورت کنید.